Izdırap verici veya hoş olmayan realiteden uzaklaşmak için ruhun kullandığı savunma mekanizmasıdır.
Esasen günlük hayatımızda uygun bulmadığımız insanlarla temastan kaçar, onlardan kendimizi ayırırız. Bizi huzursuz eden fikirlerimizi bir tarafa bırakır ve amacımıza uygun olanlarla da yeni ruhsal bir sentez yaparız. Bunun içindir ki bu ruhsal mekanizma bastırmadan farklıdır. Bastırma mekanizmasında bir unutma çabası, gerçekle karşılaşma kaygısı ve utanç vardır. Oysa çözülme mekanizmasında kişinin bazı hareketleri kontrol dışıdır.
Biz bütün hatıralarımızın, fikirlerimizin, heyecanlarımızın ve algılarımızın birbirine bağlı olduklarını görmeye ve hissetmeye alışmışızdır. Herhangi bir sebeple baskıya uğrayan dürtülerimiz onları bastıran kuvvetlerden kurtulabilir. Bu şekilde ana bilinçten ayrı olarak kendi başına davranışın yeni diktatörü olabilen bir şahsiyet ortaya çıkar. Bu yeni veya ikinci şahsiyet de kendine has olan bilinç kanunları ve reaksiyonları ile vasıflanır.
Gündelik hayatımızda bazı hareketlerimiz ve duygularımız bizde bayağı iki ters kişinin reaksiyonlarıdır. İnsanlık için yürekleri kanayan fakat mutluluğu için en ufak bir çabada bulunmayıp, aksine birçok davranışında ilkellik ve vahşilikler görülen insanlar az değildir. Ekonomik adaletten hararetle konuşan bazı servet sahipleri konaklarında ve işyerlerinde işçilerine karşı son derece katı ve insafsız olabilir. Kötülüklere ve ahlaksızlıklara karşı düşman görünen bir insan aksine açık saçık eserlerden ve kitaplardan zevk alabilir ahlak dışı hareketlerde bulunabilir.
Psikopatolojik alanlarda çözülme mekanizması parçalı ve sabit olabilir. Bunun en basit şekillerinden biri de uyku halinde gezinmedir. Burada ana kişilik uykuda olduğu halde bunun bir parçası baskıdan kurtulmuş olarak kendiliğinden otomatik olarak hareket eder ve insanı gezdirir. Fakat bilinçdışı ve uzunca süren bazı hastalıklı kaçmalarda ikinci veya çoklu şahsiyet (multiple personality) vakalarında olduğu gibi çözülme tamdır.
Bilinç düzeyinde iki şahsiyetin roman olarak en orijinal örnekleri “İki Ruhlu Kadın” ve özellikle “Dr. Jekyll and Mr. Wide” iki ruhlu adamdır. Özellikle Morton Prince isimli Amerikan ruh hekiminin birkaç ruhlu şahsiyet tipleri ve bunları inceleyen kitabı ün almıştır. Bu gibi durumlarda ikinci şahsiyetin düşünceleri, hareketleri ve duyguları ana şahsiyetten farklı hatta tamamiyle ters olabilir. Nitekim ana şahsiyet dindar ve sakin tipte olduğu halde, ikinci şahsiyet ahlak düşkünü ve son derece yılışık olur.
Commenti