Anksiyete (Kaygı) Ne Demek?
Anksiyete (Kaygı) çoğu insanın hayatının bir döneminde karşılaştığı, tanıdığı korkuya benzeyen bir duygudur. Kişi anksiyete (Kaygı) yaşadığı dönemlerde kötü bir haber alacakmış, bir felaket yaşaması an meselesiymiş gibi hissedebilir.
Kaygı normal ve çoğunlukla sağlıklı bir duygudur ve yaşamımız içinde olmazsa olmaz bir parçamızdır. Çoğu birey günlük yaşamlarının içinde çeşitli kaygı durumları yasabilmektedir. Örneğin; yetişmesi gereken bir sınav, tamamlanması gereken iş raporları, ailevi ve çeşitli ekonomik sorunlar birçok insanın kaygı yaşamasına sebep olabilir. Aslında kaygı yaşamımız içindeki sorunlarla baş edebilmemiz için hazırlıklı olmamızı, bir tehlike durumunda da hızlı karar verip hayatta kalmamızı ve kurtulmamızı sağlar.
Anksiyete (Kaygı) durumunun iki bileşeni vardır. Psikolojik ve Fizyolojik bileşenlerdir. İlk bileşen psikolojik olandır. Kişinin ruhunu kapsayan sıkıntı, korku, endişe kaygı hissidir. Fizyolojik bileşenler ise titreme, terleme göğüste sıkışma, bayılma hissi, kalp krizi, kontrolü kaybetme gibi hisler görülür.
Anksiyetenin Belirtileri Nelerdir?
Anksiyetenin belirtileri ikiye ayrılır: Ruhsal Belirtiler ve Bedensel Belirtiler
Ruhsal Belirtiler
Unutkanlık, aklın sisli bulanık olması, aşırı uyanıklık hali (hipervijilans), depresonalizasyon (kişinin kendisinden kopuk hissetmesi), derealizasyon (kişinin kendi bedeninden veya ruhundan çıkıp kendini uzaktan izlemesi), dikkati toplayamama, önemli olayları hatırlayamama düşünce duraklamaları, objektif düşünme güçlüğü, nedenselleştirme güçlüğü, kontrolünü yitirme korkusu, başa çıkamama korkusu, fiziksel zarar görme ya da ölüm korkusu, aklını yitirme korkusu, başkaları tarafından yanlış değerlendirme korkusu.
Bedensel Belirtiler
Çarpıntı titreme terleme, yüzde kızarma, ateş basması nefes darlığı, bulantı yada karın ağrısı baş dönmesi, sersemlik hissi, düşecekmiş veya bayılacakmış gibi hissetme.
Anksiyete Türlüleri Nelerdir?
Anksiyete bozukluklarının birçok türü vardır. En yaygın türleri şunlardır:
Yaygın anksiyete bozukluğu (GAD): Kişinin günlük yaşamının çoğunu etkileyen aşırı endişe ve kaygı durumudur.
Panik bozukluğu: Aniden ve şiddetli bir korku ve endişe duygusuyla karakterize edilen bir bozukluktur.
Sosyal anksiyete bozukluğu (sosyal fobi): Sosyal durumlarda aşırı endişe ve utanç duygusu yaşama durumudur.
Özgül fobiler: Belirli bir nesne veya duruma karşı aşırı korku ve endişe duyma durumudur.
Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB): Zihinde takıntılı düşünceler ve tekrarlayan davranışlarla karakterize edilen bir bozukluktur.
Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB): Travmatik bir olaydan sonra yaşanan aşırı endişe, korku ve kaçınma durumudur.
Bireylerde Anksiyete (Kaygı) Olup Olmadığı Nasıl Anlaşılır?
Tanıdığınız birinin kaygı sorunu yaşadığından endişeleniyorsanız ve endişe duyuyorsanız yapabileceğiniz ve gözlemleyebileceğiniz birkaç şey vardır. Öncelikle vücut diline dikkat edin. Kıpırdayıp duruyorlar mı? Göz teması mı kuruyorlar? Gergin mi yoksa tedirgin mi görünüyorlar? Ayrıca davranışlarına da dikkat edin. Belirli durumlardan veya faaliyetlerden kaçınıyorlar mı? Aşırı endişeleniyor gibi mi görünüyorlar?
Bu işaretlerden herhangi birini fark ederseniz, endişeleriniz hakkında o kişiyle konuşmanız önemlidir. Onların yanında olduğunuzu ve yardım etmeye istekli olduğunuzu bilmelerini sağlayın. Ayrıca onları bir terapist veya danışmandan profesyonel yardım almaya teşvik edebilirsiniz.
Anksiyete (Kaygı) Tedavisi Nasıl Yapılmaktadır?
Anksiyete tedavisinde en sıklıkla tercih edilen tedavi yöntemleri ilaç ve psikoterapi uygulamalarıdır. Anksiyete tedavisinde sıklıkla kullanılan psikoterapi yöntemi Psikodinamik terapi ve Bilişsel Davranışçı Terapi Yöntemidir.
Psikodinamik Terapi Yöntemi bireyin bilinçaltı dinamiklerini ve bunların davranışları üzerindeki etkilerini anlamaya odaklanan bir terapi türüdür. Bu terapi, anksiyete bozukluklarının tedavisinde etkili bir yöntem olarak kabul edilmektedir.
Psikodinamik Terapide, terapist, danışanın çocukluk deneyimleri, aile ilişkileri ve kişilik yapısı hakkında bilgi edinmeye çalışır. Bu bilgiler, danışanın anksiyetesinin kaynağını ve nasıl işlediğini anlamasına yardımcı olur. Terapist, danışanın bilinçaltı düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını keşfetmesine yardımcı olmak için serbest çağrışım, rüya analizi ve aktarım gibi teknikleri kullanır.
Psikodinamik terapinin anksiyete bozukluklarının tedavisinde etkili olduğu düşünülen bazı mekanizmaları şunlardır:
İçgörü kazanma: Terapi, danışanın anksiyetesinin kaynağını ve nasıl işlediğini anlamasına yardımcı olur. Bu, danışanın anksiyetesini daha iyi yönetmesine ve onu tetikleyen durumlardan kaçınmasına yardımcı olabilir.
İlişkisel deneyimleme: Terapi, danışanın terapist ile güvenli ve destekleyici bir ilişki geliştirmesine yardımcı olur. Bu, danışanın başkalarına güvenmeyi ve yakın ilişkiler kurmayı öğrenmesine yardımcı olabilir.
Kişilik gelişimi: Terapi, danışanın kişilik yapısını ve işleyişini geliştirmesine yardımcı olabilir. Bu, danışanın anksiyeteye daha sağlıklı bir şekilde tepki vermesini sağlayabilir.
Bilişsel Davranışçı Terapi Yöntemi ise kişinin anksiyeteye neden olan düşünce kalıplarının yeniden gözden geçirilmesini ve işlevsel olmayan düşünce kalıplarından kurtulup yerine farklı davranış alışkanlıkları edinmelerine olanak sağlayan bir psikoterapi yöntemidir.
Anksiyetesi (Kaygısı) Olan Birisi Ne Yapmalı?
Anksiyetesi (kaygısı) olan birisi kaygı ve endişeleri ile başa çıkmak için farklı strateji ve yöntemler deneyebilir. Bunlardan bazıları şunlardır;
Profesyonel Yardım Alın: Anksiyete bozukluğu, terapist veya psikiyatrist gibi bir uzmandan profesyonel yardım gerektirebilir. Uzman, bireye özgü tedavi yöntemleri önererek kişinin anksiyeteyle başa çıkmasına yardımcı olabilir.
Stres Yönetimi: Stres, anksiyetenin tetikleyicilerinden biridir. Stresi azaltmak için yoga, meditasyon, derin nefes alma egzersizleri gibi rahatlatıcı teknikleri deneyebilirsiniz.
Fiziksel Aktivite: Düzenli fiziksel aktivite, anksiyetenin hafifletilmesine yardımcı olabilir. Egzersiz, vücudunuzun stres hormonlarını azaltmasına yardımcı olur.
Sağlıklı Beslenme: Sağlıklı bir diyet anksiyete üzerinde olumlu bir etki yapabilir. Kafein ve şeker gibi uyarıcıları sınırlamak, dengeli bir diyeti benimsemek önemlidir.
Uyku Düzeni: Yetersiz uyku, anksiyeteyi artırabilir. İyi bir uyku düzeni oluşturarak daha iyi bir zihinsel ve duygusal denge sağlayabilirsiniz.
Sosyal Destek: Aile ve arkadaşlarınızdan destek almak, anksiyete ile başa çıkmada önemlidir. Duygusal destek, anksiyeteyi hafifletmede yardımcı olabilir.
Kendinizi Eğitin: Anksiyetenizi anlamak için kendinizi eğitmek, semptomlarınızı ve tetikleyicilerinizi belirlemenize yardımcı olabilir.
Anksiyete Tetikleyicilerini Azaltın: Anksiyete tetikleyicilerini tanımak ve mümkünse azaltmak veya önlemek önemlidir. Örneğin, yoğun bir iş programı veya kötü alışkanlıklar anksiyeteyi artırabilir.
Zaman Yönetimi: İşlerinizi düzenlemek ve planlamak, anksiyete seviyelerinizi düşürebilir.
İlaçlar: Doktorunuz, anksiyetenizin yönetimi için ilaçlar önerebilir. Ancak ilaç kullanımı sadece profesyonel gözetim altında yapılmalıdır.
Hazırlayan: Furkan SİVRİ
Düzenleyen: Sefa ÖZNE
Comments